Nota Sains Tahun 5 Unit 8: Haba

(A) Suhu

1. Suhu ialah ukuran darjah kepanasan sesuatu bahan.
2. Unit piawai bagi suhu ialah darjah celsius (oC).
3. Unit lain bagi ukuran suhu ialah darjah Fahrenheit (oF).
4. Termometer ialah alat yang digunakan untuk mengukur suhu.
5. Apabila menyukat bahan yang panas, jalur perak dalam termometer menjadi panjang dan menunjukkan bacaan suhu yang tinggi.
6. Apabila menyukat bahan yang sejuk, jalur perak dalam termometer menjadi pendek dan menunjukkan bacaan suhu yang rendah.

 
(B) Teknik Menggunakan Termometer

1. Pegang batang termometer secara tegak.
2. Letakkan termometer ke dalam air. Elakkan bebuli merkuri tersentuh dasar bekas. Tunggu sehingga aras merkuri berhenti bergerak.
3. Laraskan kedudukan mata pada meniskus merkuri. Baca bacaan suhu.

 
(C) Menerima dan Kehilangan Haba

1. Haba ialah satu bentuk tenaga. Haba mengalir dari bahan yang lebih panas kepada bahan yang lebih sejuk.
2. Sesuatu bahan menjadi panas apabila menerima haba.
   Suhu akan meningkat apabila menerima haba.
3. Sesuatu bahan menjadi sejuk apabila kehilangan haba.
   Suhu akan menurun apabila kehilangan haba.

 
(D) Pengembangan dan Pengecutan

1. Bahan akan mengembang apabila menerima haba.
2. Bahan akan mengecut apabila kehilangan haba.
   
3. Pengembangan dan pengecutan bagi pepejal
   
   1. Sebelum bebola besi dipanaskan, bola besi itu boleh melalui gelang.
      
   2. Selepas bebola besi dipanaskan, bola besi mengembang dan tidak boleh melalui gelang.
      
   3. Selepas bebola besi disejukkan, bola besi mengecut dan boleh melalui gelang semula.
      
4. Pengembangan dan pengecutan bagi cecair:
   
   1. Anak panah menunjukkan aras air berwarna di dalam salur kaca sebelum dipanaskan.
      
   2. Apabila air berwarna dipanaskan, air berwarna mengembang menyebabkan arasnya di dalam salur kaca meningkat.
      
   3. Apabila air berwarna disejukkan, air berwarna mengecut dan menyebabkan arasnya di dalam salur kaca menurun.
      
5. Pengembangan dan pengecutan bagi gas:
   
   1. Saiz belon sebelum dipanaskan direkodkan.
      
   2. Apabila udara di dalam belon dipanaskan, udara mengembang dan menyebabkan belon mengembang.
      
   3. Apabila udara di dalam belon disejukkan, udara mengecut dan menyebabkan belon mengempis.

 
(E) Aplikasi Prinsip Haba

1. Landasan kereta api dibina dengan ruang-ruang di antaranya untuk membolehkan pengembangan semasa cuaca panas.
2. Ruang-ruang dibuat di antara kepingan konkrit pada laluan pejalan kaki untuk membolehkan pengembangan pada hari panas.
3. Kabel elektrik dipasang secara melendut untuk mengelakkan kabel daripada putus apabila mengecut semasa cuaca sejuk.
4. Salah satu hujung jambatan keluli diletakkan di atas penggolek untuk membolehkan pengembangan semasa cuaca panas.
5. Penggunaan sifat merkuri pada termometer yang mudah mengembang dan mengecut untuk mengukur suhu badan. 

​ 

Rujukan: 

Badan Pembangunan Kurikulum. (2014). Kurikulum Standard Sekolah Rendah: Dokumen Standard Kurikulum Dan Pentaksiran Sains Tahun 5. Putrajaya: Kementerian Pendidikan Malaysia.

Suwaibatullasmiah binti Jalaludin, Sopia binti Md Yassin, & Tan Mun Wai. (2014). Sains Sekolah Kebangsaan Tahun 5. Selangor Darul Ehsan: Dewan Bahasa dan Pustaka.
​ ​
​